.

.

ساز «ترمین» (Theremin) در سال ۱۹۱۹ میلادی (1298 خورشیدی) توسط لئون ترمین فیزیکدان روس اختراع شد. امروزه این ساز منحصر به فرد بار دیگر بسیار مورد توجه هنرمندان قرار گرفته‌ است.

.

592_26_98. Theremin Leon.

ترمین نه تنها شبیه هیچ سازی نیست، بلکه شیوه نواختن آن هم منحصر به فرد است، به این ترتیب که این ساز بدون لمس شدن نواخته می‌شود!

در نمونه های اولیه و همچنین در سازهای حرفه ای امروز، صدا به کمک تلفیق خروجی های دو نوسانگر الکترونیکی به وجود می‌ آید. نوسانگرها در فرکانسی بسیار نزدیک به هم، با طیفی بالاتر از حد شنوایی انسان نوسان می‌کنند و فرکانس آنها با ورود دست به میدان الکترومغناطیسی مدار تشدید آنها (آنتن و حلقه ی فلزی) تغییر می‌کند. دور و نزدیک شدن دست های "نوازنده" ظرفیت خازنی مدار هماهنگی (مدار تانک) نوسانگرها را تغییر می دهد. به تبع آن، فرکانس تشدید مدارهای نوسانگر دچار تغییر می شوند.

ضرباهنگ فرکانس حاصل، که مانده ی تفاوت میان فرکانس های دو نوسانگر است (f1 – f2)، در محدوده ی قابل شنوایی قرار دارد و صدایی است که می‌شنویم.

.

Theremin Playing-1

.

روشن است که مدار این ترمین ها پیچیده و ساخت آنها برای افرادی که تجربه ی کافی ندارند تا حدودی چالش برانگیز است. به این علت، در این مقاله مدار یک ترمین ساده ی نوری ارایه می شود که در آن شدت نورهایی که بر روی دو سلول فتوالکتریک (فتوسل یا LDR) می تابد، فرکانس و دامنه ی خروجی یک نوسانگر صوتی را تعیین می کند. حرکت دادن دست ها در اطراف این فتوسل ها می تواند باعث نواخته شدن نت های مختلف و با بلندی های متفاوت گردد.

.
ترمین نوری

این ساز ترمین را در یک جعبه ی ساده ی پلاستیکی یا مقوایی، مانند جعبه کفش، قرار دهید. مطابق طرح زیر، دو سوراخ متناسب با قطر فتوسل های مدار در بدنه ی جعبه ایجاد کنید. یک انتهای لوله هایی که آنها را از مقوای سیاه می سازید، به این سوراخ ها ختم می شوند. داخل دهانه ی دیگر این لوله ها، قسمت حساس فتوسل ها نصب خواهند شد. وجود این لوله ها باعث می شود که تابش های ناخواسته و پراکنده روی فتوسل ها نواختن ساز را متخل نکنند.

.

ترمین نوری.

در این ساز ترمین با استفاده از دو «گیت وارونگر» (Inverter)، خازن C1 و LDR1 یک نوسانگر ساخته شده که در محدوده ی فرکانس های قابل شنوایی کار می کند. میزان فرکانس یا تون صوتی تولید شده به ثابت زمانی خازن و فنوسل بالا بستگی دارد. با تغییر مقدار نور تابیده شده بر روی LDR1، مقدار مقاومت اهمی آن تغییر کرده و با خود ثابت زمانی مدار نوسانگر و به دنبال آن فرکانس تولیدی مدار را تغییر می دهد.

دامنه ی این فرکانس با عبور از LDR2 کاهش پیدا می کند. مقدار این کاهش نیز به مقدار نوری که بر این فتوسل تابیده می شود بستگی خواهد داشت.

گیت وارونگر سوم از آی.سی. CD4069 نقش تقویت کننده ی صوتی را دارد و فرکانس های دریافتی را تا حدودی که بتواند یک بلندگوی کوچک را راه اندازی کند، تقویت می کند. به کمک ترانس صوتی T1 (چوک بلندگو)، که می توان آن را از یک رادیو ترانزیستوری اوراقی قدیمی بازیابی کرد، امپدانس خیلی کم بلندگو (8 اهم) با امپدانس نسبتاً بزرگ خروجی گیت (1000 اهم) تطبیق داده می شود.

مدار با یک باتری کتابی 9 ولتی کار می کند، اما برای تغذیه ی آن می توان  از هر منبع ولتاژی بین 5 تا 15 ولت استفاده کرد.

.

مونتاژ ترمین.

مقادیر خازن ها را می توان اندکی بالاتر یا پایین تر گرفت و مثلاً برای C1 به جای خازن سرامیک 20 نانوفاراد، 22 نانوفاراد استفاده نمود.

برای کارکرد پایدار مدار لازم است که ورودی گیت هایی از آی.سی. که مورد استفاده قرار نمی گیرند، با یک مقاومت10 کیلواهم به خط مثبت تغذیه (تراز منطقی 1) وصل شوند.

زمانی که ترمین روشن می‌شود مقداری نور از محیط اطراف بر فتوسل ها تابیده می شود و نوسانگر تن صوتی یکنواختی (هم فرکانس و هم بلندی) تولید می کند. زمانی که دستان نوازنده به محدوده ی فتوسل ها نزدیک می‌شوند ، تغییراتی در فرکانس و حجم صدا ایجاد می‌شود. دو سوراخ روی بدنه ترمین یکی کنترل کننده بلندی و فرکانس صدا و دیگری کنترل کننده حجم و مقدار آن است. زمانی که دست نوازنده به سمت سوراخ عمودی حرکت می‌کند، صدا ضعیف تر می‌شود و با نزدیک کردن دست به سوراخ افقی، صدایی با فرکانس بم تر از آن شنیده می‌شود. از آنجایی که هیچ تماس فیزیکی بین ساز و نوازنده وجود ندارد، نواختن ترمین به مهارت بالا و گوش موسیقایی عالی نیاز دارد.

صدای ترمین در سینمای علمی تخیلی سال های 19۵۰ ، طرفداران بسیاری داشت و با تاثیرات وهم آور صوتی خود، تبدیل به یکی از شاخصه‌های سینمای وحشت آن دوره شد.

فیلم "طلسم شده" ساخته ی آلفرد هیچکاک و "تعطیلات از دست رفته" از فیلم های مشهوری هستند که موسیقی آنها با ترمین نواخته شده است.

امروز هم از ترمین در ساختن موسیقی فیلم استفاده می‌شود و تعدادی از نوازندگان به آن پرداخته‌اند.

همچنین استفاده از آن توسط گروه‌هایی چون Led Zeppelin و Radiohead موجب تجدید حیات این ساز شد.

.

.

لینک مفید:

http://etesalkootah.ir/1394/04/17/Theremin_Combination_of_Music_and_Electronic

http://www.aparat.com/v/w2CqI

http://www.aparat.com/v/ZAFy5

http://www.aparat.com/v/8d9Rv

.

.

منبع (با اندکی تغییر):

www.Bia2Rap.com

 و منابع دیگر

.

.

www.etesalkootah.ir ||   2015-07-12 © 

2015 www.etesalkootah.ir  © All rights reserved.

تمامی حقوق برای www.etesalkootah.ir محفوظ است. بیان شفاهی بخش یا تمامی یک مطلب از www.etesalkootah.ir در رادیو،  تلویزیون و رسانه های مشابه آن با ذکر واضح "اتصال کوتاه دات آی آر" بعنوان منبع مجاز است. هر گونه  استفاده  کتبی از بخش یا تمامی هر یک از مطالب www.etesalkootah.ir در سایت های اینترنتی در صورت قرار دادن لینک مستقیم و قابل "کلیک" به آن مطلب در www.etesalkootah.ir مجاز بوده و در رسانه های چاپی نیز در صورت چاپ واضح "www.etesalkootah.ir" بعنوان منبع مجاز است.